Shopee, TikTok Shop đồng loạt tăng phí sàn từ 1/4, buộc các nhà bán hàng nhỏ lẻ phải kiếm được lợi nhuận có thể đến 50% nếu muốn tồn tại.
Tuần qua, Shopee, TikTok Shop thông báo áp dụng tăng phí sàn với các nhà bán hàng kể từ 1/4. TikTok Shop gọi là "phí hoa hồng", tăng từ 1-3% lên 1-4% với gian hàng thông thường (shop thường) và 1-5,78% lên 1,21-7,7% với gian hàng chính hãng (shop mall).
Trong khi đó, các điều chỉnh của Shopee áp dụng với shop thường, với phí sàn tối đa - gọi là phí cố định - từ 4% lên mức cao nhất 10%. Hầu hết ngành hàng hiện chịu phí 3-4% sẽ thành 7-9% từ tháng sau. Ngoài ra, Shopee còn ngừng cung cấp miễn phí một số gói hỗ trợ nhà bán khác liên quan, thu phí cố định vận chuyển trả hàng.
Phí cố định kinh doanh trên ShopeeÁp dụng cho shop thường. Đơn vị: %11333333444444444444441.51.599997799999.59.59.59.59.59.5441010Hiện tạiTừ tháng 4Máy tính laptop điện thoạiPhụ kiện điện thoạiVoucher & Dịch vụHàng điện tử khácĐồ thể thao dã ngoạiĐồng hồ valiSức khỏeMẹ & BéNhà cửa & Đời sốngôtô xe máyCòn lại01234567891011VnExpressPhụ kiện điện thoại● Từ tháng 4: 9
Minh Tuấn (quận Cầu Giấy, Hà Nội) chuyên bán đồ điện tử, gia dụng thông minh. Các mặt hàng của anh bán trên Shopee chịu phí 1-4% tùy loại, nay sắp tăng lên 1,5-9,5%. Với TikTok Shop, mức tối đa phải trả là 4%. "Tăng phí là cú sốc với người bán nào phụ thuộc hoàn toàn vào sàn, nhất là với Shopee", anh cho hay.
Tại TP HCM, Huyền Trân thậm chí có ý định nghỉ bán, quay lại làm công ăn lương. Chị nói đang tất bật chuẩn bị tuân thủ thuế bán hàng trên thương mại điện tử thì các sàn bồi thêm cú tăng phí, khiến kinh doanh online ngày càng khó.
Ngành hàng nhà cửa & đời sống chị bán sẽ chịu phí sàn Shopee 9,5% thay vì 4% hiện tại, còn TikTok Shop lên 4% từ 3%. "Không rõ có phải vì sắp thu thuế hộ nên họ phải tăng phí sàn nhiều để chi trả cho nguồn lực triển khai", chị băn khoăn.
Tương tự, Gia Bảo nhớ lại thời điểm 2020 khi mới bán quần áo trên Shopee với phí sàn 2%. Hiện mặt hàng này chịu phí 4% và sẽ vọt lên 10% từ tháng sau. Tổng cộng, một chiếc áo anh bán ra trên sàn này sẽ gánh tối thiểu 16,5% thuế phí, gồm phí sàn, phí thanh toán (5%), thuế (1,5%), chưa tính chi tiêu cho quảng cáo.
Theo anh, với phí sàn 10%, bán thời trang online không còn là màu hồng. "Trong công thức kinh doanh, mặt bằng 7-10% so với doanh thu. Ngày xưa bán qua Shopee để đỡ chi phí này nhưng giờ không còn", anh nói.
Với TikTok Shop cũng không khá hơn. Dù tăng từ 3% lên 4% hoa hồng cho ngành hàng thời trang nhưng đặc thù sàn này phải tốn thêm nhiều nguồn lực khác để ra đơn. "TikTok Shop phải đầu tư nhân sự làm livestream giảm giá sâu và chạy quảng cáo bạo mới ăn thua", anh nói.
Phí hoa hồng kinh doanh trên TikTok ShopMức tối đa áp dụng. Đơn vị: %224.544.54334.544.54335.785.78445.785.78334.544.54336.056.05446.056.05447.77.7447.77.7446.056.05Hiện tạiTừ tháng 4Điện máy (thường)Điện máy (mall)Thời trang (thường)Thời trang (mall)Tạp hóa, Mẹ & Bé (thường)Tạp hóa, Mẹ & Bé (mall)Sức khỏe, Làm đẹp (thường)Sức khỏe, Làm đẹp (mall)Nhà cửa & Đời sống (thường)Nhà cửa & Đời sống (mall)0123456789VnExpress
Ước tính có gần nửa triệu shop chịu ảnh hưởng trong đợt tăng phí sàn của Shopee, TikTok Shop. Theo thống kê của hãng dữ liệu thương mại điện tử Metric đến cuối năm 2024, có hơn 276.000 shop thường hoạt động trên Shopee, trong khi TikTok Shop có tổng cộng hơn 204.000 gian hàng, gồm thường và mall.
Thương mại điện tử Việt Nam có năm 2024 bùng nổ nhưng thực tế lượng nhà bán suy giảm, cho thấy mức độ cạnh tranh ngày càng cao, nhất là với nhà bán cá nhân, nhỏ lẻ. Trên Shopee, shop mall năm ngoái tăng từ 14.000 lên 16.000 nhưng có đến hơn 88.000 shop thường rút lui. Với TikTok Shop, toàn sàn cũng giảm hơn 15.500 shop, từ hơn 219.700 xuống 204.000 shop.
Theo chuyên gia, đợt tăng phí này càng tạo áp lực cho nhà bán nhỏ lẻ, nhường sân chơi cho shop lớn, thương hiệu mạnh, gian hàng chính hãng, nhất là trên Shopee. Giám đốc công ty chuyên giải pháp thương mại điện tử Fixecom Lê Sĩ Dũng nói với điều chỉnh lần này, tổng phí tối thiểu mà nhà bán phải chịu trên mỗi đơn hàng Shopee thuộc hàng cao nhất các sàn. "Các shop thường sẽ chịu áp lực chi phí cao hơn so với một số sàn thương mại điện tử khác", ông nói.
Ông ước tính với phí sàn mới, tổng chi phí bán hàng trên Shopee có thể tăng lên mức 6,5-15%, chưa kể các khoản phí khác như Voucher Xtra (3%), Content Xtra (3%) và phí thanh toán 5%. Do đó, biên lợi nhuận tối thiểu để tồn tại trên Shopee sau đợt này là 30-40%.
Nếu chi phí vận hành (nhân sự, kho bãi, quảng cáo) cao, biên lợi nhuận có thể cần 50% hoặc hơn để có lãi. Shop có tỷ suất 20-25% sẽ khó cạnh tranh. "Cục diện đã thay đổi, đang hơi nghiêng về các nhà bán lớn, shop mall, người tự sản xuất, còn shop nhỏ nhập hàng bán lẻ sẽ gặp nhiều thách thức hơn", ông nói.
* So sánh các loại phí dành cho shop thường trên các sàn
| Phí/đơn hàng | Shopee | TikTok Shop | Lazada |
| Phí cố định (phí sàn) | 1,5-10% | 1-5% | 0,99-3,993% |
| Phí thanh toán | 5% | 5% | Không có |
| Phí xử lý đơn hàng | Không có | Không có | 4,994% |
| Phí vận chuyển | Theo khối lượng và kích thước | Theo khối lượng và kích thước | Theo khối lượng |
CEO Julyhouse Trần Lâm, chuyên giảng dạy về thương mại điện tử, nói đợt tăng phí là "cú đấm mạnh" vào shop thường. Ông ví dụ mặt hàng tiêu dùng nhanh gánh phí tối thiểu 19,5-21,5%, gồm phí sàn, thuế, đóng gói, chưa kể tiền chạy quảng cáo, giảm giá, voucher, quà tặng. "Cộng thêm chi phí cố định như mặt bằng, nhân sự thì tổng ít nhất 45%-50% giá bán. Nhà bán hàng cá nhân tham gia giờ chỉ chấp nhận lấy công làm lời", ông nói.
Shopee và TikTok Shop tiến hành điều chỉnh phí sàn có thể vì đã cân đo đong đếm về vị thế, động thái giữa các đối thủ. Theo công ty tư vấn thương mại điện tử YouNet ECI, Shopee và TikTok Shop lần lượt chiếm đến 66,7% và 26,9% thị phần giao dịch (GMV) trong 4 sàn thương mại điện tử bán lẻ đa ngành năm 2024.
Lazada và Tiki gộp lại chỉ còn chiếm 6,4% thị phần. Hồi tháng 2, Lazada cũng đã tăng phí cố định lên xấp xỉ 4% cho shop thường. "Shopee và TikTok Shop đang ở thế quá to", chị Huyền Trân thừa nhận.
Riêng mức tăng cho shop thường trên Shopee, theo ông Trần Lâm là bởi tương quan thị trường, nơi thị phần Lazada còn khá thấp và TikTok Shop là nơi đa số gian hàng đều có thương hiệu, đầu tư lớn. "Đó có thể là lý do Shopee yên tâm ra chính sách này", ông suy đoán.
Thị phần top 4 sàn thương mại điện tử đa ngànhNăm 2024ShopeeShopeeTikTok ShopTikTok ShopLazadaLazadaTikiTikiVnExpress | YouNet ECITikTok Shop● Thị phần: 26.9
Minh Tuấn nói TikTok Shop và Lazada tăng phí không đáng ngại vì biên độ nhỏ và lượng khách từ hai sàn này cũng không bằng. Với TikTok Shop, anh quan sát thấy mã khuyến mãi đã ít dần một năm trở lại đây khiến khó tăng trưởng người mua. Trong khi đó, thay đổi phí sàn trên Shopee mới là cuộc "thanh lọc nhà bán".
Bởi hệ quả từ tăng phí sàn là shop phải tăng giá bán, khiến lợi thế siêu rẻ không còn độc tôn trên "sàn cam". "Các nhà bán hàng nhỏ lẻ, cạnh tranh bằng cách 'khô máu' về giá trên Shopee mà không đầu tư thương hiệu sẽ khó sống hơn", anh nói.
Phản hồi với VnExpress về đợt tăng phí mới, Shopee cho biết quyết định trên đã được "cân nhắc kỹ lưỡng" dựa trên phân tích chuyên sâu về tình hình thị trường, nhu cầu của người mua, xu hướng ngành và phản hồi từ cộng đồng nhà bán hàng.
Theo nền tảng, người tiêu dùng kỳ vọng ngày càng cao về chất lượng sản phẩm, dịch vụ và trải nghiệm mua sắm. Điều này đòi hỏi cải tiến chính sách, chiến lược đầu tư, hướng đến môi trường kinh doanh bền vững và tập trung vào tăng trưởng.
"Việc điều chỉnh biểu phí lần này cũng nằm trong cam kết đó, cho phép Shopee đầu tư thêm vào các nguồn lực hỗ trợ nhà bán hàng", đại diện công ty cho biết.
Các sáng kiến hỗ trợ mới được nêu như ưu đãi phí vận chuyển; giải pháp kiểm soát ổn định chi phí trả hàng; các chương trình tiếp thị và gia tăng độ hiển thị, bao gồm livestream cùng người nổi tiếng, quảng cáo có mục tiêu, tiếp thị liên kết. Ngoài ra, Shopee nói sẽ tiếp tục hỗ trợ nhà bán chuyển đổi số, phân phối nông sản Việt và thâm nhập thị trường Thái Lan, Malaysia, Singapore, Philippines và Đài Loan.
Để thích ứng việc các sàn tăng phí, ông Trần Lâm khuyến nghị nhà bán xác định rõ mô hình kinh doanh để đầu tư hợp lý. Nhà bán cá nhân thì nên tinh gọn hoạt động để giảm chi phí, tối ưu lợi nhuận. Nếu có khả năng, trở thành nhà phân phối lớn để nâng biên lợi nhuận, mở rộng thị trường hoặc làm thương hiệu riêng.
Ông Lê Sĩ Dũng gợi ý cải thiện biên lợi nhuận bằng cách tăng giá bán hợp lý, kết hợp tìm nguồn hàng giá tốt hơn hoặc đàm phán lại với nhà cung cấp. Shop cần tập trung sản phẩm giá trị cao, tránh cuộc đua giảm giá và bán theo combo để tăng giá trị đơn hàng và tối ưu chi phí vận chuyển. Đồng thời, giải pháp khác là giảm trữ hàng để bớt chi phí lưu kho, tối ưu quy trình đóng gói và lựa chọn nhà vận chuyển.
Chị Huyền Trân đã tăng giá bán các sản phẩm chủ lực trên mọi sàn từ đầu năm. Hiện chị tập trung bán những món lợi nhuận tốt, giảm dàn trải và tìm đến mạng xã hội. "Tôi đang nghiêm túc xây dựng dữ liệu khách hàng, kéo họ về Zalo. Tôi từng làm nhưng lần này sẽ quyết liệt để bớt sự phụ thuộc vào sàn", chị nói.
Minh Tuấn nói chiến lược đầu tư vào nhân sự, website, fanpage Facebook để đa dạng kênh bán từ gần 2 năm trước là đúng đắn, bất chấp thời điểm đó nhiều người cho rằng kinh doanh qua mạng xã hội "hết thời". "Hiện nếu chỉ phụ thuộc vào các sàn thì rất khó để cạnh tranh hiệu quả", anh kết luận.
Góp ý dự thảo Đề nghị xây dựng Luật Thương mại điện tử, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng nhà điều hành cần bổ sung chính sách bảo vệ quyền lợi cho người bán trên nền tảng thương mại điện tử.
VCCI đánh giá pháp luật thương mại điện tử hiện tập trung vào các quy định bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, tương ứng với trách nhiệm của người bán và sàn. Trong khi đó, quyền và lợi ích của người bán lại bị "bỏ ngỏ", có thể tạo ra chênh lệch đáng kể về quyền lực trong quan hệ thương mại điện tử.
Bình luận
